Anemia, czyli niedokrwistość, to dość często spotykany podczas ciąży problem, który ma istotny wpływ na zdrowie przyszłej mamy i nienarodzonego dziecka oraz przebieg porodu i połogu. Ciąża powoduje, że zwiększa się ilość krwi w organizmie kobiety i jest ona bardziej „rozcieńczona”, sprawia to, że liczba czerwonych krwinek, hemoglobina i hematokryt są obniżone. Faktyczną anemię stwierdza się w przypadku niedoborów pierwiastków i związków potrzebnych w procesie tworzenia krwi. Jeśli w czasie ciąży wyniki badań wskazują na spadek hemoglobiny – głównego nośnika tlenu w krwinkach czerwonych – do poziomu poniżej 10g/dl lub hematokrytu – określającego, najprościej mówiąc, procentową zawartość krwinek czerwonych we krwi – poniżej 30%, mówimy o anemii.
Jak rozpoznać anemię?
Podstawowe objawy niedokrwistości to:
– ogólne uczucie zmęczenia,
– osłabienie,
– trudności w koncentracji,
– duszności,
– senność,
– bóle głowy,
– bladość, głównie widoczna na twarzy,
– suchość skóry,
– zajady w kącikach ust,
– łamliwość włosów i paznokci.
Ponieważ objawy anemii są dość powszechne i łatwo pomylić je z typowymi dolegliwościami ciążowymi, najlepiej jest wykonać badania krwi i upewnić się, czy ich wyniki wskazują rzeczywiście na anemię. Morfologia krwi to badanie podstawowe i w ciąży powinno być wykonywane co 4-6 tygodni. Na niedokrwistość wskazują niskie wartości hemoglobiny i hematokrytu. Rozpoznanie przyczyny anemii wymaga sprawdzenia przez lekarza pozostałych parametrów morfologii, takich jak np. MCV, czyli uśredniona objętość krwinki czerwonej. Podział na rodzaje anemii jest złożony. Ogólnie wyróżniamy jej 2 rodzaje:
– anemia mikrocytarna – wskaźnik MCV < 79fl - oznacza małą objętość krwinki czerwonej. W tym przypadku zleca się badanie poziomu żelaza oraz TIBC. Zwykle poziom żelaza jest obniżony, co jest równoznaczne z jego niedoborem w organizmie, a poziom TIBC, czyli białka przenoszącego żelazo, jest podwyższony.
- anemia makrocytarna – wskaźnik MCV > 79fl – oznacza dużą objętość krwinki czerwonej. W tym przypadku odnotowuje się obniżony poziom kwasu foliowego lub witaminy B12 we krwi i należy je uzupełnić.
[smartads]
Główną przyczyną anemii jest niedobór żelaza,
kwasu foliowego i witaminy B12.
Dlaczego żelazo jest takie ważne?
Żelazo bierze udział w produkcji krwinek czerwonych, a dokładniej hemoglobiny, to od niego zależy odpowiednie dotlenienie komórek, ponieważ to hemoglobina zawarta w erytrocytach transportuje cząsteczki tlenu. Żelazo nie może być produkowane w organizmie i dlatego tak ważne jest jego dostarczanie wraz z pożywieniem. To jeden z najważniejszych pierwiastków śladowych, który jest niezbędny do zachowania prawidłowych funkcji życiowych. Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, zmniejsza uczucie zmęczenia i znużenia oraz odgrywa ważną rolę w procesie podziału komórek. Nie tylko w przypadku ciążowej anemii, dietę warto byłoby wzbogacić o produkty zawierające żelazo. Należy jednak pamiętać, że żelazo pochodzenia roślinnego (niehemowe) trudno się wchłania, a jego dostępność waha się w granicach 5%. Żelazo pochodzenia zwierzęcego jest łatwiej przyswajalne, a jego dostępność wynosi ok. 20%. Przyswajane jest głównie w postaci hemu wchłanianego w jelitach. Zwiększeniu przyswajania żelaza sprzyja witamina C, a zmniejszeniu związki fitynowe i wapń. W czasie ciąży zwiększa się dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek o 2.5 mg, ale nie jest równomierne przez całą ciążę. Najwięcej, a więc ok. 6 mg żelaza potrzeba go w 3 trymestrze.
| Produkty zawierające żelazo (zawartość w 100 g): Wątróbka – 17,4 mg Mięso – 0,7-3,1 mg Ryby – 0.3-0,9 mg Drób – 0,8-1,0 mg Otręby pszenne – 14,5 mg Pestki dyni – 11 mg Kakao – 10,7 mg Żółtka jaj – 7,2 mg Biała fasola – 7,0 mg Natka pietruszki – 5,0 mg Koper – 2,5 mg Szpinak – 2,2 mg |
Wśród innych przyczyn anemii spowodowanej niedoborem żelaza w czasie ciąży znajdują się m.in. ostre i przewlekłe krwawienia z dróg rodnych oraz zaburzenia wchłaniania. Czynnikiem sprzyjającym, a więc stanowiącym potencjalne ryzyko wystąpienia anemii, jest ciąża mnoga, krótka przerwa pomiędzy kolejnymi ciążami, stany zapalne, pasożyty przewodu pokarmowego i choroby autoimmunologiczne. Duża niedokrwistość w pierwszych 3 miesiącach ciąży może spowodować wady wrodzone u dziecka, nieprawidłowy rozwój łożyska, a nawet poronienie. W 2 połowie ciąży anemia może spowodować nieodwracalne zmiany w łożysku, które są niebezpieczne z powodu powstającego wtedy ryzyka nieprawidłowego rozwoju płodu.