Mimo tych pozytywnych, ludowych stron pajęczej działalności nie można zaprzeczyć, że skojarzenia z nim związane są raczej pejoratywne. Oprócz trybu życia i sposobu polowania, uroku nie dodaje mu sam wygląd. Patrząc na pająka, doznajemy przypływu negatywnych emocji. Pająk wydaje się nam brzydki, wręcz odrażający. Kanony piękna powstałe w starożytności aktualne są do dziś. Czy pająk był zatem brzydki dla starożytnego Greka?
Człowiek antyku pełen był podziwu dla świata. Uważał, że „piękno jest największym dziełem sztuki (Chryzop). Cyceron pisał „Świat ma w sobie tyle piękna, że o niczym piękniejszym pomyśleć nie można”. Zatem pająk, jako cześć pięknej natury, jest czy nie jest piękny?
Szczególnym kultem otaczano w Grecji piękno proporcji. Rzeczy proporcjonalne są piękne, bo są harmonijne i symetryczne. Pająk jest symetryczny (8 odnóży równo otacza głowotułów, który jest okrągły, a to co okrągłe jest symetryczne), ale jednocześnie symetrii mu brak – części ciała są niewspółmierne. Duża głowa nie pasuje do długich nóg. Oprócz piękna proporcji istnieje także pojęcie piękna odpowiedniości. Wedle Sokratesa piękno polega na zgodności przedmiotu z celem. Pająk jest zatem piękny, skoro natura ukształtowała jego formę tak, by mógł żyć zgodnie ze swoim przeznaczeniem. A zatem: piękne jest to, co stworzone przez naturę, to co symetryczne i to, co użyteczne. Pająk jest piękny.
Ale to rozważania teoretyczne. Nie zawsze to, co piękne obiektywnie (zgodne z kanonem, ustalonymi zasadami), jest piękne według konkretnego oglądającego. Jako że „dla psa najpiękniejszy jest pies, a dla wołu wół” (Epicharm) a „wszystko jest piękne i wszystko jest brzydkie” można pająka ocenić subiektywnie. I uznać go za paskudnego. Dla człowieka bowiem, najpiękniejszy jest człowiek, a wszystko, co go nie przypomina, bo ma więcej odnóży i odwłok, jest brzydkie. Brzydkie jest brzydkim tylko w odniesieniu do czegoś.
W wielu baśniach pojawia się motyw księcia zaklętego w potwora. Jest brzydki w stosunku do księżniczki, która musi go pokochać, dostrzegłszy jego prawdziwe wewnętrzne piękno („Piękna i Bestia”). Ten sam motyw zaklęcia w brzydotę pojawia się u Kafki („Przemiana”) czy Schulza („Sklepy cynamonowe”). Tylko zakończenie jest takie mało baśniowe.
[smartads]
Pająk jest też częstym bohaterem kultury popularnej . Pojawia się tam w obu swoich odsłonach. Okrutny i krwiożerczy stanowi poważne zagrożenie („Władca Pierścieni”, „Harry Potter”), ale może być też pozytywnym, sympatycznym bohaterem („Pająk Chwat wszystkich brat”, pajęczyca Tekla).
Pajęcza sieć, delikatna tkanina ozdobiona kroplami rosy pojawia się często jako element dekoracyjny (Popatrz, pająki tkały welon twój śpiewali Skaldowie). Mówi się o delikatnej materii, że jest lekka jak pajęczynka. Motyw pająka i pajęczyny pojawia się też w sztuce jubilerskiej.
Swoje specjalne miejsce w kulturze ma także Spiderman. Człowiek-pająk. Jako młody chłopiec został ugryziony przez radioaktywnego pająka i od tego czasu posiada pajęcze zdolności, które wykorzystuje walcząc ze złem. Poza tym Spiderman jest miłym chłopcem o sympatycznej powierzchowności. Nawet jego pajęczy kostium budzi sympatię. Może nie jest piękny, ale też nie odrażający.
Kultura masowa lubi pająka. Może zamiast patrzeć na zewnętrzną powłokę, warto wniknąć pod nią, by zobaczyć prawdziwe piękno.
Człowiek antyku pełen był podziwu dla świata. Uważał, że „piękno jest największym dziełem sztuki (Chryzop). Cyceron pisał „Świat ma w sobie tyle piękna, że o niczym piękniejszym pomyśleć nie można”. Zatem pająk, jako cześć pięknej natury, jest czy nie jest piękny?
Szczególnym kultem otaczano w Grecji piękno proporcji. Rzeczy proporcjonalne są piękne, bo są harmonijne i symetryczne. Pająk jest symetryczny (8 odnóży równo otacza głowotułów, który jest okrągły, a to co okrągłe jest symetryczne), ale jednocześnie symetrii mu brak – części ciała są niewspółmierne. Duża głowa nie pasuje do długich nóg. Oprócz piękna proporcji istnieje także pojęcie piękna odpowiedniości. Wedle Sokratesa piękno polega na zgodności przedmiotu z celem. Pająk jest zatem piękny, skoro natura ukształtowała jego formę tak, by mógł żyć zgodnie ze swoim przeznaczeniem. A zatem: piękne jest to, co stworzone przez naturę, to co symetryczne i to, co użyteczne. Pająk jest piękny.
Ale to rozważania teoretyczne. Nie zawsze to, co piękne obiektywnie (zgodne z kanonem, ustalonymi zasadami), jest piękne według konkretnego oglądającego. Jako że „dla psa najpiękniejszy jest pies, a dla wołu wół” (Epicharm) a „wszystko jest piękne i wszystko jest brzydkie” można pająka ocenić subiektywnie. I uznać go za paskudnego. Dla człowieka bowiem, najpiękniejszy jest człowiek, a wszystko, co go nie przypomina, bo ma więcej odnóży i odwłok, jest brzydkie. Brzydkie jest brzydkim tylko w odniesieniu do czegoś.
W wielu baśniach pojawia się motyw księcia zaklętego w potwora. Jest brzydki w stosunku do księżniczki, która musi go pokochać, dostrzegłszy jego prawdziwe wewnętrzne piękno („Piękna i Bestia”). Ten sam motyw zaklęcia w brzydotę pojawia się u Kafki („Przemiana”) czy Schulza („Sklepy cynamonowe”). Tylko zakończenie jest takie mało baśniowe.
[smartads]
Pająk jest też częstym bohaterem kultury popularnej . Pojawia się tam w obu swoich odsłonach. Okrutny i krwiożerczy stanowi poważne zagrożenie („Władca Pierścieni”, „Harry Potter”), ale może być też pozytywnym, sympatycznym bohaterem („Pająk Chwat wszystkich brat”, pajęczyca Tekla).
Pajęcza sieć, delikatna tkanina ozdobiona kroplami rosy pojawia się często jako element dekoracyjny (Popatrz, pająki tkały welon twój śpiewali Skaldowie). Mówi się o delikatnej materii, że jest lekka jak pajęczynka. Motyw pająka i pajęczyny pojawia się też w sztuce jubilerskiej.
Swoje specjalne miejsce w kulturze ma także Spiderman. Człowiek-pająk. Jako młody chłopiec został ugryziony przez radioaktywnego pająka i od tego czasu posiada pajęcze zdolności, które wykorzystuje walcząc ze złem. Poza tym Spiderman jest miłym chłopcem o sympatycznej powierzchowności. Nawet jego pajęczy kostium budzi sympatię. Może nie jest piękny, ale też nie odrażający.
Kultura masowa lubi pająka. Może zamiast patrzeć na zewnętrzną powłokę, warto wniknąć pod nią, by zobaczyć prawdziwe piękno.
Anna Rozwadowska
Strony: 1 2