Fizjologiczny brak miesiączki (amenorrhoea) jest jednym z pierwszych objawów ciąży. Nabłonek wyściełający macicę nie złuszcza się, gdyż poprzez jego przyrost macica przygotowuje się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. Skoro zaś się nie złuszcza, to i nie zostaje wydalony z krwią miesiączkową. Problem powstaje wówczas, gdy występuje brak miesiączki z jednoczesnym brakiem ciąży. Najczęściej jest to efekt niewłaściwego działania hormonów przysadki i podwzgórza, choć w ostatnich latach ginekolodzy odnotowują coraz więcej przypadków amenorrhoea na tle nerwowym, stres bowiem sprawia, że organizm przestaje funkcjonować jak należy. Niezależnie od przyczyny, każdy patologiczny brak miesiączki, a więc niespowodowany ciążą czy menopauzą, wymaga konsultacji lekarskiej i odpowiedniego postępowania.
Na brak miesiączki cierpią
również kobiety chore na
ortoreksję, anoreksję czy bulimię.
Wtórny brak miesiączki dotyczy kobiet, u których wcześniej występowała owulacja i krwawienia miesiączkowe, natomiast mimo braku ciąży/menopauzy nie występują one aktualnie od co najmniej trzech miesięcy. Pierwotny brak miesiączki występuje, gdy u 16-latki, u której wystąpiły już inne objawy dojrzewania (zaokrąglenie piersi, lekkie uwypuklenie bioder, pojawienie się owłosienia intymnego) nie występuje i nie wystąpiła do tej pory miesiączka lub u 14-latki nie obserwuje się cech dojrzewania płciowego.
Na zaprzestanie miesiączkowania wpływ może mieć cukrzyca, choroba metaboliczna spowodowana niewłaściwym działaniem insuliny lub wręcz jej niedoborem. Insulina jest niezbędnym hormonem regulującym każdy proces przemiany materii. Tylko optymalna ilość hormonu, który działa właściwie, sprawia, że glukoza może zostać przetworzona na energię. W przypadku cukrzycy dochodzi do hiperglikemii, a więc sytuacji, gdy we krwi znajduje się zbyt duża ilość glukozy. Cukrzyca, poza zwiększoną ilością cukru we krwi, objawia się utratą wagi mimo spożywania dużej ilości pokarmów, wzmożonym pragnieniem, sennością, zmęczeniem, nudnościami. Leczenie cukrzycy polega na takim dopasowaniu ilości podawanej insuliny, by we krwi uzyskać poziom zbliżony do tego, jaki występuje u ludzi zdrowych. Nieleczona cukrzyca niesie za sobą ryzyko utraty wzroku, miażdżycy, uszkodzenia nerek czy nerwów, dlatego ważne jest postawienie właściwiej diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Innym powodem, dla którego wtórnie zanika miesiączka, może być zespół Ashermana, stanowiący grupę objawów, powstałych w wyniku uszkodzenia endometrium, na przykład po cięciu cesarskim lub łyżeczkowaniu jamy macicy, które sprawia, że w macicy tworzą się zrosty. Schorzenie to prowadzić może do wtórnej niepłodności czy zagrażać ciąży poprzez stwarzanie ryzyka poronienia. Zespół Ashermana wymaga dokładnej, specjalistycznej diagnostyki, leczenie zaś skierowane jest przede wszystkim na chirurgiczne usunięcie zrostów i przywrócenie wnętrzu macicy fizjologicznego kształtu i właściwej wielkości. Po zabiegu konieczna jest farmakoterapia mająca na celu wywołanie stałych owulacji i regularnych miesiączek.
[smartads]
Zwiększone stężenie prolaktyny we krwi (powyżej 20 ng/ml dla kobiety), zwane hiperprolaktynemią, może również prowadzić do zaniku miesiączek. Prolaktyna to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, odpowiedzialny m.in. za wzrost piersi w okresie dojrzewania, w późniejszym zaś czasie za utrzymanie ciąży czy produkcję mleka. Podwyższony poziom prolaktyny może rozregulowywać cykle miesiączkowe, przesuwać, bądź niwelować owulację, w związku z czym utrudniać czy wręcz uniemożliwiać w danym czasie zajście w ciążę. Innymi objawami towarzyszącymi hiperprolaktynemii są np. mleczne wycieki z piersi (dot. sytuacji, gdy kobieta nie karmi piersią), spadek libido, zmęczenie, zwiększenie masy ciała niezależne od zmniejszenia ilości przyjmowanych pokarmów, problemy ze wzrokiem. Przyczyn hiperprolaktynemii szuka się najczęściej w niewłaściwym działaniu przysadki spowodowanym np. przez umiejscowiony w niej guz, chorobach nerek czy wątroby. Bywa, że jest ona skutkiem ubocznym przyjmowania hormonów lub niektórych leków.